Béo phì và nhiễm COVID-19 nặng

BÉO PHÌ VÀ NHIỄM COVID-19 NẶNG

Obesity and risk of severe COVID-19

 

PGS.TS.Nguyễn Thị Nhạn

ABSTRACT

Obesity and risk of severe COVID-19

Coronavirus disease 2019 (COVID-19) or SARS-CoV-2, was declared a pandemic by the World Health Organization on March 11, 2020 [18], which is causing massive health problems and economic suffering around the world.

Obesity represents a higher risk of COVID-19 infection, which can be characterized clinically from mild to fatal, due to the higher number of adipocytes. Adipose tissue is rich in angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2) receptors, which act as a port of entry for SARS-CoV-2 to human cells. The higher number of adipocytes in patients with Obese may lead to a greater viral load and prolonged viremia and increase the pro-inflammatory cytokines (TNF-α, IL-1, IL-6) and impair the immunological response to infection, decrease Lympho T, and Lympho T helper/Lympho T suppressor in obese patients, due to action of SARS-CoV-2 on lymphocyte T functions. In addition, obesity is associated with a pro-coagulant profile that may have a role in the thromboembolic complications in COVID-19.

The underlying medical conditions in obese patients such as cardiovascular, pulmonary disease, diabetes, hypertension or obstructive sleep apnea syndrome; as well as an inadequate and excessive immunological responses, “cytokine storm”, aggravated by ectopic intrathoracic fat depots, and may lead to the requirement of a mechanical ventilation in intensive care units and premature death.

These findings require reinforced preventive and curative measures among obese patients to limit the risk of progression towards an unfavorable outcome in case of COVID-19

TÓM TẮT

COVID-19 (SARS-CoV-2) được WHO công bố là vụ dịch từ 11/3/2020.  SARS-CoV-2 là loại RNA virus, loại này sử dụng gai protein để xâm nhập vào tế bào vật chủ, bằng cách kết gắn với thụ thể ACE-2 (angiotensin-converting enzyme 2 receptor) ở bề mặt màng tế bào. SARS-CoV-2 là nguyên nhân gây hội chứng hô hấp cấp nặng, do tổn thương xơ phổi lan tỏa, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe và kinh tế trên toàn Thế Giới. Đầu 2021 hàng trăm NC (gồm châu Âu, USA, Mexico và TQ), 40 đánh giá hệ thống, gần 20 NC tổng hợp cho thấy gia tăng nguy cơ nhập viện ở người có BMI cao. Béo phì có nguy cơ cao dễ nhiễm COVID-19, biểu hiện lâm sàng từ nhẹ đến tử vong do lượng tế bào mỡ quá nhiều.

Mô mỡ giàu thụ thể của ACE2 (angiotensin-converting enzyme 2 receptors), là cửa từ đây SARS-CoV-2 đi vào tế bào cơ thể. Ở người béo phì lượng tế bào mỡ quá nhiều, thì tải lượng virus vào nhiều hơn và ở lâu hơn trong máu; làm gia tăng các cytokine tiền viêm (TNF-α, IL-1, IL-6) và tổn thương đáp ứng miễn dịch đối phó nhiễm trùng. Giảm Lympho T, và tỉ  Lympho T helper/Lympho T suppressor ở người béo phì, do tác động của SARS-CoV-2 trên chức năng tb lympho T.

Ngoài ra, béo phì tăng tình trạng tiền- đông, nên dễ tăng biến chứng thuyên tắt mạch máu ở người nhiễm COVID-19.

Các bệnh nền ở người béo phì như tim mạch, đái tháo đường, tăng huyết áp hay hội chứng ngưng thở khi ngủ, cũng như những đáp ứng miễn dịch quá mức và không hoàn toàn gây bão cytokine/“cytokine storm”, được làm nặng thêm bởi các kho dự trữ mỡ ở trong ngực¸ và phải chuyển đến các Đơn vị Điều trị Tăng cường (ICU) để can thiệp thông khí cơ học và tử vong rất nhanh

Do vậy có những phương cách dự phòng và điều trị tích cực ở bệnh nhân béo phì để hạn chế tiến triển bất lợi khi nhiễm COVID-19

ĐẶT VẤN ĐỀ

Covid-19 (SARS-CoV-2). được WHO công bố là vụ dịch từ 11/3/2020, là loại RNA virus, gai protein của virus xâm nhập vào tế bào vật chủ bằng cách kết gắn với thụ thể ACE-2 ở bề mặt màng tế bào. là nguyên nhân gây hội chứng hô hấp cấp nặng, do tổn thương xơ phổi lan tỏa. gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe và kinh tế trên toàn Thế giới. Đầu 2021 hàng trăm NC (gồm châu Âu, USA, Mexico và TQ), trong đó 40 nghiên cứu đánh giá hệ thống, gần 20 nghiên cứu tổng hợp cho thấy nhiễm covid-19 làm gia tăng nguy cơ nhập viện ở người có BMI cao.

Béo phì có nguy cơ cao dễ nhiễm Covid-19 nặng hơn so người không béo phì, do lượng tế bào MỠ quá nhiều, là kho chứa SARS-CoV-2; thời gian nhiễm bệnh kéo dài hơn, cũng như thời gian cách ly (14 ngày) có thể kéo dài hơn ở người béo phì so với người không béo phì. Béo phì thường phối hợp với viêm mạn do tăng đáp ứng hệ thống phức hợp miễn dịch, tăng các cytokin tiền viêm, adipokines, nên càng tăng khả năng nhiễm trùng, ngoai ra hối hợp với cơn bão cytokin gây ra  do SARS-CoV2 và tăng khả năng sinh huyết khối.

Tổn thương phổi biểu hiệu giảm thông khí phối hợp với viêm phổi, thuyên tắt phổi, xơ phổi. Tổn thương ngoài phổi như thần kinh, dạ dày-ruột, da và di chứng nhãn khoa

Béo phì làm tăng độ trầm trọng của nhiễm COVID-19, đe dọa đến nguy cơ tử vong cao, cần chăm sóc tăng cường, hổ trợ hô hấp. Trong số bn nhập viện ở một số bang của Mỹ, 68,5% cần phải thông khí hổ trợ, trong đó 33% có BMI: 30-40 kg/m² và 7,3% có BMI >40 kg/m². Ở Pháp theo Andres J, nghiên cứu trên 1317 bn ĐTĐ týp 2 béo phì nhiễm COVID-19, phân tích đa biến cho thấy BMI là yếu tố nguy cơ độc lập của tiêu chí đầu tiên chỉ định đặt nội khí quản trong thông khí cơ học và tử vong trong vòng 7 ngày kể từ khi nhập viện.

DỊCH TỂ

BMI: Điểm cắt để khẳng định thừa cân ≥25 kg/m2 và béo phì ≥30 kg/m2, không phụ thuộc vào tuổi-giới, và có kết cục về sức khỏe, bao gồm cả tử suất. Đến 2022, thừa cân và béo phì chiếm 60% ở người trưởng thanh và 1/3 ở trẻ em (29% ở nam và 27% ở nam).

Theo WHO, thừa cân-béo phì ảnh hưởng trên 4.4 triệu trẻ em <5 tuổi, 7.9% ở tất cả các nhóm tuổi trẻ em

Tại New York: 5700 bn nhập viện vì COVID-19, có 42 % có BMI >30 và 19,0 % BMI >35 [2020]. Tỉ lệ bn béo phì nhập viện tại Mỹ khác nhau tùy vùng miền, 21 % có BMI từ 30 – 34 và 16 % có BMI ≥ 35.

Ở Mỹ, theo Fan et al, từ 01/3 – 14/3, 2020: 10.5% người béo phì có tét COVID-19 (+)

Cũng tại Mỹ, một phân tích trên 148 494 người trưởng thành bị nhiễm COVID-19 ở 238 bệnh viện vào năm 2020, có 28,3% thừa cân và >50% là béo phì, khi phân tầng theo tuổi và tinh trạng vaccine ở người béo phì được đánh giá như sau:

– Người trưởng thành béo phì <65 tuổi nhập viện do COVID-19, có 47% người đã vaccine đầy đủ và 56% chưa vaccine

– Trong số người ≥65 tuổi: 32% bn có vaccine và 35% không vaccine

Người béo phì nhiễm COVID-19 tăng nguy cơ bệnh suất và tử suất

Phân tích gộp trên 75 NC đã xác đinh những người béo phì, tăng nguy cơ ngay lúc mới chẩn đoán nhiễm COVID-19 (+46%), Tăng nhập viện (+113%), và vào HSCC (+74%). Tăng tử suất bệnh phối hợp liên quan đến béo phì như bệnh tim mạch và đái tháo đường típ 2. Tần suất suy dưỡng cũng gia tăng (14–70%), nằm lâu, bất động, teo cơ, chán ăn

Ở Anh, NC trên 400,000 dân, từ 163 – 26/4, 2020; có 8.6% người bị nhiễm Covid-19 nhập viện không có vận động thể lực, 29,5% là thừa cân-béo phì (Hamer, Kivimäki et al).

Từ Ngân hàng sinh học (Biobanks) và săn sóc ban đầu ở United Kingdom cho thấy người béo phì tăng nguy cơ nhiễm COVID-19 từ 1.41- 1.55 lần so người khỏe mạnh

Tại Pháp: NC tại 63 trung tâm Hồi sức tại Pháp (769 bn) hơn 40% có BMI ≥30. NC gộp ở Lille (Pháp), trong số bn nhập viện HSCC do bệnh phổi năng vì Covid-19, có 47% bn có BMI ≥30. Nhóm béo phì nặng với BMI ≥35, tăng nguy cơ đặt nội khí quản một cách có ý nghĩa, không phụ thuộc vào tuổi, tăng HA và đái tháo đường. Những người <60 tuổi, nguy cơ nhập viện HSCC hoặc cần hổ trợ thông khí tăng gấp 1,8 lần nếu có BMI từ 30 – 34; và tăng 3,6 lần nếu BMI ≥35 kg/m².

Trên toàn Thế giới từ khi có dịch cho đến 30/6/2022, có 544,324,069 ca nhiễm Covid-19, gây tử vong 6,332,963 người

Theo kết quả nghiên cứu với số lượng rất lớn và đánh giá hệ thống được trình bày trong Atlas về Covid-19 và béo phì 2021 cho thấy nguy cơ béo phì ảnh hưởng kết cục ở người béo phì nhiễm Covid-19 rất nặng nề

Quốc gia	Tác giả	Kết quả NC trên bn nhiễm COVID-19 so không BP
TQ	Cai Q et al	Người thừa cân tăng 84% nguy cơ bị COVID-19 năng, Người béo phì tăng 240%
USA	Steinberg et al	Người béo phì tăng nhập viện gấp hơn 2 lần và hơn 6 lần cần hổ trợ hô hấp, và tử vong do COVID-19 cao hơn 6 lần so người không béo phì.
UK	Hippisley-Cox et al	Người thừa cân, 67% nhiều khả năng điều trị tăng cường hơn, Người béo phì thì gấp hơn 3 lần
Spain	Borobia et al	Người béo phì tử vong cao 51% do COVID-19
France	Simonnet et al	Người béo phì nặng, nguy cơ can thiệp thông khí cơ học cao hơn 7 lần so quần thể không béo phì
Sweden	Ahlstrom et al	Người béo phì tử vong tăng hơn 3 lần so không BP
Italy	Rottoli et al	Người BP. nguy cơ điều trị tăng cường gấp hơn 3 lần
Switzerland	Regina et al	Người BP. nguy cơ được hổ trợ hô hấp gấp hơn 2 lần
Kuwait	Al-Sabah et al	Người BP. nguy cơ được điều trị tăng cường gấp hơn 2 lần .
Brazil	Szente Fonseca et al	Người BP. nhập viện nhiều hơn 2
Mexico	Carillo-Vega et al	Người béo phì: 56% cần nhập viện và >75% tử vong

 

Tử vong ở những người nhiễm Covid-19 có thừa cân béo phì khác cao

CÁC LOẠI BIẾN THỂ COVID-19

Theo Epicentre News 09 December 2021, có hiều biến thể hay types Covid-19 :

• Alpha: được làm rõ ở Anh quốc
• Beta: biến thể COVID-19 đầu tiên được phát hiện ở Nam Phi
• Gamma:  biến thể COVID-19 đầu tiên được phát hiện ở Brazil
• Delta:  biến thể COVID-19 đầu tiên được phát hiện ở India
• Omicron:  biến thể COVID-19 đầu tiên được phát hiện ở South Africa* (có khả năng ở Tây Âu/Western Europe)

Cuối năm 2020, Có sự xuất hiện biến thể mới của SARS-CoV-2, thay đổi sự truyền bệnh và dấu lâm sàng, và/hay là hiệu quả dự phòng, chẩn đoán và điều trị, đặt ra mối đe dọa cho sức khỏe toàn cầu. Nhiều NC cho thấy nhiều biến thể, bao gồm: Alpha (B.1.1.7), Beta (B.1.351), và sau đó là Gamma (P.1), Delta (B.1.617.2), và Omicron (B.1.1.529). Đáng chú ý là chỉ có omicron gần đây còn lưu hanh

Biến thể Alpha (B.1.1.7), được xác định lần đầu tiên tại Anh và lan khắp thế giới, nhiều đột biến, do thay đổi các gai protein, (N501Y, A570D, D614G, P681H, T716I, S982A, D1118H, del 69–70, del 144), Nhiều NC cho rằng biến thể Alpha có thể truyền bệnh nhiều hơn các biến thể SARS-CoV-2 có từ trước, do có tải lượng virus cao và được phát hiện trong bài tiết đường hô hấp kéo dài, có khả năng đột biến gai protein, bao gồm trong vùng kết gắn thụ thể và vị trí tách furin, và do đó tác động lối vào tế bào của virus, gây bệnh nặng (Viruses 2022, 14, 1700)

Tại sao môt vài chủng vượt qua các chủng khác?

Đây là gai protein, nó hoạt động giống như một chìa khóa để khóa cửa vào tế bào

Thông thường, chia khóa hay gai protein nó không phù hợp với ổ khóa

Nhưng các biến thể như beta và delta có đột biến, nên nó làm cho chia khóa (gai protein) gắn ổ khóa (tế bào) dễ dàng hơn. Do vậy virus có thể tấn công dễ dàng hơn và gây nhiễm virus covid-19

Hình SARS-CoV-2 [Epicentre News • 09 December 2021]

SỰ ĐỘT BIẾN CỦA COVID-19.

Điều quan trọng là Covid-19 ngày càng đột biến. Trong tạp chí “COVID-19 Variants Identified in Montana” công bố ngày 7/28/2021, cho thấy có nhiều biến thể lan rộng trên 46 quốc gia gồm Delta (B.1.617.2), Alpha (B.1.1.7), và Gamma (P.1).

Bảng: Các chủng khác nhau của SARS-CoV-2 được phát hiện và phân loại ở Montana, 7/27/2021

Biến thể	Phân loại	n
Biến thể thích ứng Variant of Interest (VOI)	Biến thể này có các marker di truyền đặc hiệu phối hợp với sự thay đổi thụ thể liên kết, giảm sự trung hòa bởi các kháng thể được tạo ra để chống lại virus bị nhiễm lần trước hoặc vaccine, giảm hiệu quả điều trị , hạn chế chẩn đoán sớm và tăng khả năng lây bệnh và tăng độ trầm trọng của bệnh	154
Biến thể đáng quan ngại Variant of Concern (VOC)	Biến thể này làm gia tăng sự lây truyền, bệnh trầm trọng hơn (tăng nhập viện và tăng tử vong), giảm sự trung hòa bởi các kháng thể rõ hơn. Giảm hiệu quả điều trị hay hiệu quả của vaccine, hoặc thăm dò chẩn đoán phát hiện bệnh kém	679
Biến thể gây hậu quả nặng nề Variant of High Consequence	Biến thể gây hậu quả nặng nề, biện pháp phòng ngừa hay biện pháp đối phó y tế đều bị kém hiệu quả rõ do biến thể này lưu hành trước đó	0
Tổng		833

 

Bảng Kết cục các bệnh nhân nhiễm biến thể SARS-CoV-2 ở Montana, theo từng loại, 7/27/2021

	Loại biến thể	Không nhập viện	Nhập viện	Tỉ lệ % nhập viện	Tử vong
Biến thể đáng quan ngại (Variants of Concern)	B.1.1.7 (Alpha/UK)	406	39	8,8	6
	B.1.617.2 (Delta)	68	15	18.1%	1
	P.1 (Gamma)	21	4	16,0	1
Biến thể thích ứng (Variants of Interest)	B.1.427 (Epsilon)	42	3	6.7%	0
	B.1.429 (Epsilon)	43	2	4.4%	1
	B.1.525 (Eta)	3	0	0,0%	0
	B.1.526 (Iota)	37	3	7.5%	0

 

NHỮNG CA COVID-19 ĐỘT PHÁ: Những ca nhiễm covid-19 đột phá này được phát hiện tại Montana, Mỹ vào ngày 15 tháng 2 năm 2021. Nhiễm Covid-19 đột phá được định nghĩa khi SARS-CoV-2 RNA dương tính hay XN trên mẫu bệnh phẩm ở đường hô hấp có kháng nguyên dương sau hơn ≥14 hoàn thành mũi tiêm chủng ngừa COVID-19 lần đầu tiên (Loạt vaccine ngừa Covid-19 này đã được FDA cho phép). Tùy vào loại vaccine đặc hiệu được dùng, có thể một hay hai liều được dùng. Vào ngày 27/7/2021, Montana đã tường trình có 653 ca được xác định là nhiễm Covid-19 đột phá; gồm 59 người nhập viện và 13 tử vong, 118/126 ca được biết là nhiễm biến thể đáng quan ngại (concern) hay biến thể thích ứng (interest)

Bảng 5. Các loại biến thể SARS-CoV-2 được phát hiện ở những ca đột phá tại Montana (COVID-19 Variants Identified in Montana Updated 7/28/2021)

Ca đột phá	Variants of Concern			Variants of Interest	Variants of Interest	Variants of Interest	Variants of Interest	Total # Variants
	B.1.1.7 (Alpha/UK)	B.1.617.2 (Delta)	P.1 (Gamma)	B.1.427 (Epsilon)	B.1.429 (Epsilon)	B.1.525 (Eta)	B.1.526 (Iota)	Total # Variants
	66	24	9	5	6	2	6	118

 

 

CƠ CHẾ NHIỄM SARS-CoV-2 NẶNG Ở NGƯỜI BÉO PHÌ [European Obesity Report 2022].

SARS-COV-2 ở người béo phì phối hợp với bệnh chuyển hóa tim mạch gồm bệnh tim mạch, ĐTĐ, tiền ĐTĐ, bệnh thận mạn, THA, RL lipid, ngưng thở khi ngủ:

1/ Yếu tố cơ học: Tăng sức cản đường thở, tổn thương trao đổi khí, giảm tinh đàn hồi của phổi, Giảm dug tích cặn, Suy cơ hô hấp làm tăng áp lực dạ dày-thực quản

2/ Yếu tố miễn dịch bị rối loạn: gây viêm mạn mức độ thấp, làm tăng cytokin tiền viêm, làm tổn thương sự phát triển tế bào lympho, giảm hoạt hóa đại thực bào, giảm số lượng tế bào T nhớ, tăng hoạt hóa các hệ thống phức hợp,

3/ Rối loạn các yếu tố chuyển hóa: Kháng nsulin và leptin . Giảm adiponectin.  ROS (reactive oxygen species) tăng cao. Tăng hoạt hóa mạn tinh hệ thống renin-angiotensinaldosterone (RAAS). Rối loạn chức năng nội mạc. Tăng bộc lộ ACE2 (angiotensin converting enzyme 2). Tổn thương điều hòa glucose máu. Tăng nguy cơ thuyên tắt mạch máu. Do đó căng tăng nguy cơ nhiễm trùng và nhiễm Covid-19 nặng

Hậu quả tiềm tàng (theo European Obesity Report 2022)

TẾ BÀO VÀ CƠ QUAN	LÂM SÀNG
Tăng viêm Rối loạn đông máu Tăng xâm nhập tế bào bởi SARS-CoV-2 Glycosylation of ACE2 và gai protein của virus Tăng hệ thống viêm và stress oxide hóa Bão Cytokine Tổn thương độ thanh thải virus Tăng nhanh tiến triển COVID-19 Thiếu khí mô Tổn tương khoảng kẻ phổi Suy các tạng ở giai đoạn cuối	Viêm phổi nặng Suy nhiều cơ quan Hội chứng suy hô hấp cấp Huyết khối Phát tán Virus Tử vong trong bối cảnh nhiễmCOVID-19

 

Nguy cơ gia tăng ở bn béo phì bị nhiễm COVID-19 nặng là do nhiều cơ chế:

– Rối loạn thông khí: phản ứng miễn dịch và gia tăng viêm; tất cả do vai trò của vị trí dự trữ mỡ hoặc các bệnh phối hơp với béo phì, ảnh hưởng xấu đến bệnh

Nguy cơ liên quan đến cơ chế thông khí: Khi bị béo phì đặc biệt là thể nặng, thường có tổn thương thông khí, do giảm sức cơ hô hấp, giảm thể tích hiệu quả phổi, tăng đề kháng đường thông khí và cuối cùng giảm trao đổi khí tốt. Khi bệnh nhân béo phì bị nhiễm COVID-19 với tổn thương phổi trầm trọng sẽ kéo theo giảm oxy máu, và làm trầm trọng thêm bối cảnh lâm sàng, và cần thiết phải thông khí cơ học

– Nguy cơ có bệnh kèm: Béo phì thường phối hợp với nhiều bệnh suất khác nhau và tăng nguy cơ COVID – 19 trầm trọng. Đó là đái tháo đường, tăng huyết áp, hội chứng ngưng thở khi ngủ do nghẽn, tổn thương thận, gan nhiễm mỡ

Ngoài ra béo phì dễ bị nghẽn tắt tĩnh mạch và tăng nguy cơ tắt mạch phổi, biến chứng thường gặp ở bệnh nhiễm COVID-19 và có khả năng gia tăng tử suất

Hình. Cơ chế liên quan giữa mức độ trầm trọng của COVID-19 và béo phì

 

– Gia tăng phản ứng viêm: Ở bn béo phì có gia tăng khối mỡ, tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa do tăng mỡ bụng, tích tụ mỡ quanh tạng, và tăng yếu tố tiền viêm từ mô mỡ tiết ra

Có sự tương tác giữa mô mỡ và hệ thống miễn dịch, cũng như rối loạn chuyển hóa và viêm. Phản ứng viêm càng tăng nếu béo phì kèm đái tháo đường týp 2.

Mô mỡ ở bn béo phì là nơi dự trữ và dễ phát tán coronavirus, hoạt hóa hệ thống miễn dịch và khuyếch đại phản ứng liên quan đến cytokines [12].

– Virus lan tỏa trong mô mỡ và hoạt hóa theo con đường tăng viêm và tăng tiết cytokine. Angiotensin converting enzyme 2 receptor biểu hiệu trên nhiều loại tế bào, bao gồm tế bào mỡ, tế bào cơ trơn và tế bào nội mạc mạch máu, là cửa đi vào của SARS-CoV-2, nên làm tổn thương nhiều cơ quan và mạch máu.

Hình Cách xâm nhập của SARS-CoV-2 vào tế bào vât chủ bằng cách gắn với ACE2 (Int. J. Mol. Sci. 2020, 21, 5707)

 Ngoài ra nhiều tế bào mô mỡ là nơi cư trú của nhiều virus gồm H1N1, type A influenza, và adenovirus 36, cytomegalovirus, tế bào nội mạc mạch máu [SARS-CoV-2, đại thực bào (influenza A, SARS-CoV, adenovirus 36, virus gây thiếu hụt miễn dịch ở người) và lymphocytes (SARS-CoV).

Mặc dù SARS-CoV-2 đã được phân lập chỉ với mức thấp trong máu, chúng ta không thể loại trừ coronavirus lan truyền từ máu vào mô mỡ với sự kết gắn rất cao tại các thụ thể trên tế bào mỡ cơ thể (mỡ tạng, mỡ trong ngực, mỡ bọc ở tim, quanh thận , mỡ mạc treo ruột). Virus có khả năng hoạt động kéo dài trong cơ quan, hoạt hóa hệ thống miễn dịch “tiền –hoạt” và theo con đường tín hiệu cytokine, và người béo phì có rối loạn đại thực bào và tế bào lympho, tăng đáp ứng miễn dịch sai lạc, gây tổn thương mô lan rộng do kich thích của Coronavirus

Tường trình gần đây của Wuhan gợi ý rằng SARS-CoV-2 gây rối loạn đáp ứng điều hòa miễn dịch ở những bệnh nhân nhiễm nặng COVID-19 [6], đặc trưng bằng sự giảm số lượng tế bào Lympho T lưu hành, cũng như giảm tỉ subtype Lympho T helper/Lympho T suppressor ở người béo phì, nhất là tác động của SARS-CoV-2 trên chức năng tế bào T

Các yếu tố cytokine gây viêm đặc hiệu như TNF-α (Tumor necrosis factor, interleukin (IL)-1, và IL-6 có trong mô mỡ người béo phì [16], và khi nhiễm,  COVID-19 sẽ khuyếch đại đáp ứng cytokine trong mô mỡ.

Bão cytokine được thấy rõ trong nhiều trường hợp nhiễm COVID-19 đường hô hấp, được biểu lộ bởi nhiều loại cytokine khác nhau như interferon, IL, chemokine, TNF, và đáp ứng yếu tố kích thích đơn dòng.

Đáp ứng viêm ở phổi phản ảnh sự mất cân bằng giữa cytokine tiền viêm (như TNF và IL-1 β, IL-10 được sản xuất bởi macrophage và Lymphocyte T (T helper 2 and regulatory T cells) hoạt động điều hòa âm của viêm; trong khi đó IL-6 và thụ thể hòa tan của nó làm tăng hoạt tính của IL-6 trên tế bào đích.

IL-6 là yếu tố dự báo độc lập về tử suất cao. Mô mỡ ở người là nguồn chính của IL-6 và thụ thể IL-6, và do vậy mô mỡ có thể là nguồn cung cấp tín hiệu hoạt hóa IL-6 từng đợt khi nhiễm virus

Hình. Mô mỡ là nơi dự trữ SARS-CoV-2 xâm nhập, virus lan tỏa, hoạt hóa miễn dịch, và khuyếch đại cytokine. GIT (gastrointestinal tract; IL, interleukin); SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2); TNF (tumor necrosis factor) [Obesity | VOLUME 28 | NUMBER 7 | JULY 2020]

– Kho chứa lạc chổ của mỡ. Béo phì đặc trưng bởi các kho chứa lạc chổ của mỡ, không chỉ ở quanh tạng trong bụng, mà còn có trong các cơ quan: gan, cơ vân, nhất là cơ tim, trong lồng ngực, trung thất, mô mỡ quanh tim. Các kho lạc chổ này cũng liên quan đến sự phóng thích cytokine gây viêm như IL-6. Giả thuyết cho rằng còn có cả các tiểu kho chứa lipid trong phổi và các khoảng kẻ phế bào.

Hình. Béo phì hay có quá nhiều mỡ làm tăng nguy cơ nhiễm COVID-19. Kể cả có bệnh nền liên quan đến béo phì như như tim mạch, hô hấp, chuyển hóa, huyết khối [CirculationVolume 142, Issue 1, 7 July 2020;, Pages 4-6]

Hình: Béo phì tăng nguy cơ nhiễm SARS-CoV-2 và tiên lượng xấu hơn

(COVID-19 infection, progression, and vaccination: Focus on obesity and related metabolic disturbances (Willey – Obesity, Westheim et aL. 6/2021)

Hình. Nguy cơ người béo phì bị nhiễm COVID-19 nặng (a) và cơ chế tăng biểu lộ mô mỡ đối với COVID-19 (b). (Cardiol Res. 2020;11(5):353-354)

ĐIỀU TRỊ VÀ DỰ PHÒNG:

Có hai vấn đề: điều trị béo phì và bệnh nhiễm COVID-19.

1/ Béo phì có hại cho tiến triển COVID-19, điều trị nhắm mục tiêu vào mô mỡ: do mô mỡ đóng vai trò hoạt hóa miễn dịch mạnh và gây viêm, tăng cytokine và đặc biệt IL-6 hay còn cả hệ thống phức hợp MHC. Có vài NC đã tường trình về Tocilizumab, nhưng không đặc hiệu ở người béo phì. Gần đây nhóm chuyên gia « the Diabetes Surgery Summit consensus conference series » đã công bố khuyến cáo chọn lựa bệnh nhân béo phì để phẩu thuật giảm béo

Tối ưu hóa theo dõi trong thời gian bị dịch COVID-19.

Dự phòng béo phì: tiết thực lành mạnh, tập luyện thể dục đều đăn.

2/ Khi người béo phì bị nhiễm hay nghi ngờ nhiễm COVID-19, ở giai đoạn sớm và có ít triệu chứng của nhiễm bệnh, cần cho nhập viện gấp, theo dõi kỷ tránh diễn tiến xấu, ít nhất cũng hạn chế nguy cơ bất lợi.

Vaccine ngừa covid-19

KẾT LUẬN

Hiện nay, nhân loại phải đương đầu với hai vụ dịch, đó là COVID-19 và béo phì. Những người có BMI >30 kg/m2 là yếu tố nguy cơ dễ gây nhiễm COVID-19 trầm trọng, đó là hội chứng suy hô hấp cấp cần phải đặt nội khí quản và thông khí.

Covid – 19 hiện nay có nhiều chủng đột biến, lẫn tránh được các kháng thể chống lại nó và làm giảm hiệu quả của vaccine, do vậy có những người đã chủng ngừa vẫn có thể bị các chủng gây nhiễ đột phá rất nguy hiểm

Đã có nhiều cơ chế giải thích về sự tiến triển nhanh của bệnh. từ đó tăng cường phương cách phòng ngừa và chửa trị để tránh diễn tiến xấu của bênh, kéo dài thời gian nằm viện, thậm chí tử vong

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. André J. et all (2020). Obésité et risque de COVID-19 sévère. Rev Med Suisse 2020; 16: 1115-9
2. Andreas Ritter Obesity and COVID-19: Molecular Mechanisms Linking Both Pandemics. Int. J. Mol. Sci. 2020, 21, 5793
3. The 2021 Atlas. COVID-19 and Obesity. The cost of not addressing the global obesity crisis, March 2021. World Obesity Federation
4. COVID-19 Variants Explained. Epicentre. Health Rseach
5. Buscemi S, Buscemi C.. There is a relationship between obesity and COVID-19 but more information is needed. Obesity (Silver Spring). 2020 May 12.Damiana-Maria Vulturar (2022). Obesity Impact on SARS-CoV-2 Infection: Pros and Cons “Obesity Paradox”—A Systematic Review. Clin. Med. 2022, 11, 3844. https://doi.org/10.3390/jcm11133844
6. Demetrios Petrakis, Denisa Margină. Obesity ‑ a risk factor for increased COVID‑19 prevalence, severity and lethality (Review). Received April 6, 2020; Accepted May 5, 2020
7. European Obesity Report 2022

 

8. H. Eray Copcu. New normal: two aspects of adipose tissue in COVID-19—treat and threat? MEST Health Services, Department of Aesthetic Plastic Surgery, Izmir, Turkey. EXPERT OPINION ON BIOLOGICAL THERAPY
9. Hidekatsu Yanai. Adiposity is the Crucial Enhancer of COVID-19 4. Cardiol Res. 2020;11(5):353-354
10. Yi HUANG, L.U. Yao, Yan-Mei HUANG. Obesity in patients with COVID-19: a systematic review and meta-analysis. Journal Pre-proof. 2020
11. Kelvin Ka et all. NLRP3 Inflammasome Activation in Adipose Tissues and Its Implications on Metabolic Diseases. Mol. Sci. 2020, 21, 4184.
12. Kissling S, Pruijm M. Vue sur le COVID-19 depuis la néphrologie. Rev Med Suisse 2020;16:842-4.
13. Laura Ziuzia-Januszewska (2022). COVID-19 Severity and Mortality in Two Pandemic Waves in Poland and Predictors of Poor Outcomes of SARS-CoV-2 Infection in Hospitalized Young Adults. Viruses 2022, 14, 1700. https://doi.org/10.3390/v14081700
14. Lighter J, Phillips M, Hochman S, et al. Obesity in patients younger than 60 years is a risk factor for Covid-19 hospital admission. Clin Infect Dis. 2020 Apr 9.
15. Luca Pericoa, Ariela Benignia, Giuseppe Remuzzia. Should COVID-19 Concern Nephrologists? Why and to What Extent? The Emerging Impasse of Angiotensin Blockade. Nephron 2020;144:213–221
16. Naveed Sattar (2020). Obesity Is a Risk Factor for Severe COVID-19 Infection Multiple Potential Mechanisms. Circulation. Volume 142, Issue 1, 7 July 2020, Pages 4-6
17. 17. Paul MacDaragh Ryan and Noel M. Caplice. Is Adipose Tissue a Reservoir for Viral Spread, Immune Activation, and Cytokine Amplification in Coronavirus Disease 2019? Obesity (2020) 28, 1191-1194.
18. Peng Yu1 (2022). Obesity and clinical outcomes in COVID-19 patients without comorbidities, a post-hoc analysis from ORCHID trial. ORIGINAL RESEARCH article Front. Endocrinol., 29 July 2022 Sec. Obesity
19. Petrilli CM, Jones SA, Yang J, et al. Factors associated with hospitalisation and critical illness among 4,103 patients with Covid-19 disease in New York city.
20. Réponses rapides dans le cadre du COVID-19 – Pathologies chroniques et risques nutritionnels en ambulatoire. Validée par le Collège le 16 avril 2020

21 Richardson S, Hirsch S, Narasimhan M et al. Presenting Characteristics, Comorbidities, and Outcomes Among 5700 Patients Hospitalized With COVID-19 in the New York City Area.

22. Rolando Cannalire 1 , Irina Stefanelli 1 , Carmen Cerchia 1 . SARS-CoV-2 Entry Inhibitors: Small Molecules and Peptides Targeting Virus or Host Cells. Int. J. Mol. Sci. 2020, 21, 5707.
23. Ryan PM, Caplice NM. Is adipose tissue a reservoir for viral spread, immune activation and cytokine amplification in COVID-19. Obesity. 2020 Apr 21.

24 .Sattar N., McInnes IB, McMurray JJV. Obesity a risk factor for severe COVID-19 infection: multiple potential mechanisms. Circulation. 2020 Apr 22.

25.  Simonnet A, Chetboun M, Poissy J, et al. High prevalence of obesity in severe acute respiratory syndrome coronavirus-2 (SARS-CoV-2) requiring invasive mechanical ventilation. Obesity, 2020 Apr 9.
26. 26. Viruses 2022, 14, 1700. https://doi.org/10.3390/v14081700
27. Wendemi Sawadogo (2022). Overweight and obesity as risk factors for COVID-19-associated hospitalisations and death: systematic review and meta-analysis.. BMJ Nutrition Prevention and Heath
28. WHO Director-General’s opening remarks at the media briefing on COVID-19. 11/32020. www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19-11-march-2020.
29. WHO EUROPEAN REGIONAL OBESITY REPORT 2022
30. Zhao L. Obesity accompanying COVID-19: the role of epicardial fat. Obesity Obesity | VOLUME 28 | NUMBER 8 | AUGUST 2020
31. Zheng KI, Gao F, Wang XB, et al. Obesity as a risk factor for greater severity of COVID-19 in patients with metabolic associated fatty liver disease. Metabolism 2020; Apr 19;108:154244.