Liệu Covid-19 có gây ra đái tháo đường không?

Nhiễm Covid-19 có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, đôi khi là các tình trạng sức khỏe mạn tính, chẳng hạn như tổn thương phổi, tổn thương thận, các vấn đề tim mạch đang diễn tiến. Gần đây, các nhà nghiên cứu còn nghi ngờ rằng nó có thể gây khởi phát đột ngột bệnh đái tháo đường phụ thuộc insulin.

Một báo cáo mới trình bày về trường hợp của một công dân Đức 19 tuổi nhiễm Covid-19 không triệu chứng, đã nhập viện với đái tháo đường phụ thuộc insulin mới phát hiện.

Năm đến bảy tuần trước khi anh ấy được phát hiện mắc đái tháo đường, bố mẹ của chàng trai này đã xuất hiện các triệu chứng của nhiễm Covid-19 sau một chuyến đi trượt tuyến ở Áo. Cuối cùng, toàn bộ gia đình đã được làm xét nghiệm. Cả ba đều dương tính với kháng thể Covid-19, cho thấy rằng tất cả họ đều đã nhiễm coronavirus. Tuy nhiên, người con trai không hề có bất cứ triệu chứng nào của nhiễm Covid.

Khi chàng trai này được cho nhập viện, anh ấy đã ở trong tình trạng kiệt sức, sụt hơn 26 pounds (khoảng 11,79 kg) chỉ trong vài tuần, tiểu nhiều và đau vùng hông trái. Đường huyết của bệnh nhân hơn 550 mg/dL-  trong khi bình thường mức đường huyết bất kỳ là nhỏ hơn 140 mg/dL.

Các bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân mắc đái tháo đường típ 1. Kết quả xét nghiệm cho thấy bệnh nhân có một biến dị di truyền rất hiếm khi xuất hiện trong đái tháo đường típ 1 nhưng lại không hề có các biến dị di truyền thường có trong bệnh này. Anh ấy cũng không có các kháng thể mà những người mắc tháo đường típ 1 thường có khi được chẩn đoán.

Liệu có phải là một típ mới của đái tháo đường ?

Đây vẫn là một câu đố cho các chuyên gia. Liệu đây là típ 1, típ 2 hay là một típ mới của đái tháo đường? Nếu nó không phải là típ 1, bệnh đái tháo đường khởi phát đột ngột này có thể tự khỏi không? Và cuối cùng, họ cũng không thể chắc chắn được liệu nhiễm Covid có gây đái tháo đường không? Nó cũng có thể là một tình trạng đã tồn tại sẵn từ trước đó mà chưa được chẩn đoán.

Mặc dù vậy, các tác giả của nghiên cứu, được hướng dẫn bởi bác sĩ Matthias Laudes của trung tâm đại học Y khoa Schleswig-Holstein tại Kiel, Đức, tin rằng họ có thể giải thích một cách hợp lí cho việc nhiễm Covid-19 có thể dẫn đến một chẩn đoán đái tháo đường mới và đột ngột. Báo cáo của họ được đăng trên Nature Metabolism ngày 2 tháng 12.

Các tế bào beta của tụy mang một số lượng lớn các thụ thể gọi là ACE2. Những thụ thể này được cho rằng là nơi mà các protein gai của coronavirus gắn vào tế bào. Tế bào beta sản xuất insulin, một hormon giúp đưa đường từ thức ăn vào trong tế bào cơ thể để làm nguồn nhiên liệu. Giả thuyết của các tác giả cho rằng nhiễm coronavirus, sẽ tác động lên thụ thể ACE2, có thể gây phá hủy các tế bào beta tụy.

Qúa trình này tương tự như những gì được tin rằng xảy ra trong đái tháo đường típ 1. Hệ miễn dịch đã mắc sai lầm trong việc tấn công các tế bào khỏe mạnh (sự tấn công tự miễn) sau khi nhiễm vi-rút và làm tổn thương hay phá hủy các tế bào beta, có thể sẽ gây ra đái tháo đường típ 1. Một số người mắc đái tháo đường típ 1 còn rất ít hay thậm chí cạn kiệt insulin. Bệnh nhân mắc đái tháo đường típ 1 điển hình sẽ cần phải tiêm insulin hoặc cần cung cấp insulin bằng máy bơm insulin suốt đời.

Bác sĩ Caroline Messer, một chuyên gia nội tiết tại Bệnh viện Lenox Hill ở thành phố New York, cho biết cô đã nghe rằng có sự gia tăng nhẹ của bệnh tiểu đường do tự miễn từ khi đại dịch bắt đầu.

Cô cũng cho biết rằng ý kiến của các tác giả về việc tế bào beta bị phá hủy bởi Covid có thể hợp lý.

“Điều đó có thể giải thích được việc tăng nhẹ các trường hợp đái tháo đường típ 1 có kháng thể âm tính” Cô ấy nói. “ Việc này rất quan trọng để các bác sĩ lâm sàng ý thức được khả năng có thể xảy ra tình trạng đái tháo đường phụ thuộc insulin sau gần 4 tuần nhiễm Covid mặc dù kháng thể của đái tháo đường típ 1 âm tính.”

Sanjoy Dutta, phó chủ tịch của nghiên cứu về JDRF (tiền thân của Juvenile Diabetes Research Foundation), nói rằng :“ Tôi không nghĩ đây là đái tháo đường típ 1 hay típ 2. Tôi nghĩ nó nên được gọi là đái tháo đường phụ thuộc insulin mới khởi phát hoặc khởi phát đột ngột.”

Theo dõi những trường hợp này

Dutta cho biết hiện đã có đủ cơ sở dữ liệu của những bệnh nhân Covid để theo dõi họ một cách thường xuyên. Nó được thu thập từ hơn 150 trung tâm lâm sàng trên khắp thế giới.

Ông ấy cũng nói rằng những người đột ngột khởi phát triệu chứng của đái tháo đường hình như cũng có sự đề kháng insulin một cách đáng kể và cần dùng liều insulin tiêm tĩnh mạch rất cao. Đề kháng insulin thường gặp hơn trong đái tháo đường típ 2.

Ông ấy cũng đã đọc về các trường hợp mắc đái tháo đường đã tự khỏi mà không cần insulin, điều này không xảy ra với đái tháo đường típ 1.

“ Chúng tôi cần biết được cơ chế đằng sau những trường hợp này, và cho đến lúc chúng tôi có nhiều bằng chứng hơn nữa, chúng tôi sẽ vẫn luôn cởi mở. Chúng tôi không biết liệu có sự phá hủy tế bào beta không. Bây giờ quá sớm để xem nó như đái tháo đường típ 1”. Dutta lưu ý.

Một nghiên cứu mới từ đại học Florida có thể đối lập giả thuyết của các tác giả người Đức. Họ đã quan sát tụy của 36 người đã qua đời không mắc Covid và không tìm thấy ACE2 trên tế bào beta của những người này.

Phát hiện của họ “ không ủng hộ quan điểm rằng bạn có thể mắc đái tháo đường gây ra do coronavirus xâm nhập và phá hủy các tế bào cơ thể sản xuất insulin”, tác giả chính Mark Atkinson, giám đốc của UF Diabetes Institute, nói trong bảng tin tức của một trường đại học.

Nghiên cứu UF vừa được công bố như một bản sơ bộ trên trang web bioRxiv.org. Trang web này cho phép các nhà khoa học gửi các nghiên cứu một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, thông tin về chúng chưa được đánh giá bởi các chuyên gia và nên được xem như là một bản sơ bộ.

Dutta nói rằng dù cơ chế là gì, thì công chúng và các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe nên được cảnh báo về triệu chứng của đái tháo đường sau khi nhiễm Covid-19. Các triệu chứng bao gồm cực kỳ mệt mỏi, khô miệng, khát nhiều, đi tiểu nhiều và sụt cân không giải thích được.