Các manh mối về da và niêm mạc đối với bệnh suy dinh dưỡng

Suy dinh dưỡng được tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa là “sự mất cân bằng tế bào giữa việc cung cấp các chất dinh dưỡng và năng lượng và nhu cầu của cơ thể đối với chúng để đảm bảo tăng trưởng, duy trì và các chức năng cụ thể khác.” Nhiều bệnh có nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp do chế độ ăn uống thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết.

Những thay đổi trên da và niêm mạc có thể cung cấp những manh mối có giá trị cho sự hiện diện của sự thiếu hụt dinh dưỡng. Ví dụ, ghi nhận những thay đổi trên niêm mạc u nhú của bệnh nhân này, chúng có dạng các rãnh rải rác và mất các nhú dạng sợi. Lưỡi và khoang miệng thường là những vùng đầu tiên trên cơ thể xuất hiện các dấu hiệu cho thấy sự thiếu hụt vitamin. Các bất thường ở lưỡi có thể biểu hiện như viêm lưỡi với teo nhú, cũng như các vết loét và vết nứt, thường kèm theo đau rát và ngứa ran.

Da xanh xao có thể cho thấy sự thiếu hụt chất dinh dưỡng, như bàn tay xanh xao của một phụ nữ bị thiếu máu nặng (trái) so với bàn tay bình thường của chồng (phải). Thiếu sắt có thể bao gồm từ nguồn dự trữ sắt cạn kiệt mà không bị suy giảm chức năng hoặc sức khỏe đến thiếu sắt gây thiếu máu, ảnh hưởng đến hoạt động của một số hệ thống cơ quan.

Thiếu sắt là một vấn đề đáng lo ngại vì nó có thể làm chậm chức năng vận động hoặc nhận thức bình thường ở trẻ sơ sinh, tăng nguy cơ trẻ nhẹ cân hoặc sinh non và gây mệt mỏi ở người lớn làm suy giảm khả năng hoạt động thể chất của trẻ. Thiếu sắt cũng có thể ảnh hưởng đến trí nhớ và / hoặc các chức năng tâm thần khác ở trẻ em.

Những thay đổi ở móng tay có thể là một manh mối trong việc chẩn đoán một số thiếu hụt vitamin. Koilonychia, hoặc móng lõm thìa (hình minh họa), có thể liên quan đến thiếu sắt và thiếu protein (đặc biệt là thiếu các axit amin chứa lưu huỳnh, chẳng hạn như cysteine hoặc methionine).

Các hạt nhỏ giọt xuống móng như sáp có liên quan đến sự thiếu hụt vitamin B và một số bệnh nội tiết (ví dụ: bệnh đái tháo đường, rối loạn tuyến giáp và bệnh Addison).

Móng tay màu xám nâu có thể liên quan đến sự thiếu hụt vitamin B-12 (cobalamin).

Nổi mụn ở giữa móng tay có thể do thiếu sắt, axit folic và / hoặc protein.

Một người đàn ông 55 tuổi xuất hiện với những thay đổi trên da. Anh ấy đang dùng isoniazid cho bệnh lao đường tiêu hóa (GI). Anh ta cũng đã bị rối loạn GI trong một vài tuần, kèm theo sự cáu kỉnh và buồn bã.

Theo dấu hiệu của phát ban trên vòng cổ Casal (hình minh họa), bệnh nhân này mắc bệnh pellagra. Pellagra thường do thiếu vitamin B-3 (niacin) mãn tính trong chế độ ăn uống, mặc dù nó cũng có thể là một biến chứng của liệu pháp isoniazid và có thể xảy ra mặc dù đã bổ sung vitamin B-6 (pyridoxine). Những người thu được hầu hết năng lượng lương thực từ ngô thường bị ảnh hưởng.

Các biểu hiện lâm sàng chính của bệnh pellagra là bốn điểm D: viêm da nhạy cảm với ánh sáng, tiêu chảy, sa sút trí tuệ và tử vong. Các đặc điểm ngoài da của rối loạn này bao gồm bong vảy, ban đỏ, đóng vảy và dày sừng ở những vùng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Thay da không bao giờ ngứa. Nicotinamide uống hoặc niacin thường làm đảo ngược các biểu hiện lâm sàng.

Một người phụ nữ 64 tuổi bị phát ban ở cả hai chân. Cô có tiền sử bệnh phức tạp (ung thư vú, huyết khối tĩnh mạch tái phát, ung thư tuyến giáp thể nhú, thiếu máu, giảm bạch cầu, lách to và giãn phế quản). Bệnh nhân không bị đau, ngứa hoặc chấn thương và không tiếp xúc với thực vật, xà phòng mới hoặc kem dưỡng da. Cô ấy đã được dùng warfarin trong vài tháng, với tỷ lệ bình thường hóa quốc tế (INR) trong điều trị và số lượng tiểu cầu là 177.000 / µL. Tiền sử chế độ ăn uống cho thấy bệnh nhân đã hạn chế ăn trái cây và rau quả.

Điều nào sau đây là chẩn đoán có khả năng nhất?

A. Ban xuất huyết do tuổi già

B. Ban xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn

C. Thiếu vitamin C

D. Chống đông máu quá mức với warfarin

Đáp án: C. Thiếu vitamin C.

Xuất huyết nang lông (hình minh họa) là một đầu mối cho thấy sự thiếu hụt vitamin C (axit ascorbic). Việc hấp thụ không đủ vitamin C gây ra bệnh còi xương, một chứng bệnh có đặc điểm là mệt mỏi, yếu mô liên kết lan rộng và dễ vỡ mao mạch.

Vì cơ thể con người không thể tự tổng hợp nên vitamin C là một thành phần thiết yếu trong chế độ ăn uống, với việc tránh thiếu hụt thông qua tiêu thụ trái cây và rau quả hoặc chế độ ăn uống tăng cường axit ascorbic.

Bệnh nhân trong hình được thể hiện với nướu răng nổi hạch do thiếu vitamin C (axit ascorbic). Những thay đổi về miệng liên quan đến sự thiếu hụt vitamin C bao gồm viêm nướu (viêm lợi), cũng như nướu bị sưng, chảy máu và răng bị lung lay hoặc rụng – kết quả của sự tổng hợp collagen bị suy giảm và các mô liên kết sau đó bị suy yếu.

Thiếu vitamin C rất hiếm ở Hoa Kỳ, nhưng những người ăn ít hoặc không ăn vitamin C (<10 mg / ngày) trong nhiều tuần có thể bị bệnh còi.

Rách lưỡi là một thay đổi khác ở miệng có thể được xác định ở những bệnh nhân mắc bệnh scorbut. Đứa trẻ này bị viêm lưỡi (hình minh họa), bao gồm các vùng ban đỏ và xuất huyết dưới niêm mạc.

Lưỡi cũng có thể bị ảnh hưởng do thiếu hụt dinh dưỡng vitamin B-12 (cobalamin), sắt, axit folic, vitamin B-6 (pyridoxine), vitamin B-2 (riboflavin), vitamin B-3 (niacin), vitamin A và kẽm.

Một người đàn bà 75 tuổi có biểu hiện xanh xao vàng chanh và viêm lưỡi teo (lưỡi nhẵn, bóng, mất nhú dạng sợi) (hình minh họa). Bà ấy cũng bị mất cân bằng và suy nhược. Bà ấy đã trải qua một cuộc phẫu thuật cắt dạ dày hoàn toàn 2 năm trước đó. Mức hemoglobin của bà ấy là 10 g / dL. Xét nghiệm máu ngoại vi của bà ấy được hiển thị trong ảnh tiếp theo.

Phôi máu ngoại vi (hình minh họa) bao gồm tăng tế bào dị ứng, bạch cầu đa nhân và bạch cầu trung tính tăng phân đoạn, phù hợp với bệnh thiếu máu siêu nguyên bào. Tại Hoa Kỳ, thiếu máu hồng cầu khổng lồ rất có thể do thiếu vitamin B-12 (cobalamin) (tăng cường axit folic đã làm cho bệnh thiếu máu hồng cầu khổng lồ do thiếu folate trở thành một tình trạng rất hiếm gặp).

Điều quan trọng là phải nhận ra những thay đổi ở miệng và các dấu hiệu ban đầu khác của bệnh thiếu máu nguyên bào khổng lồ để có thể bắt đầu điều trị thay thế trước khi xảy ra các tác dụng thần kinh không thể đảo ngược. Macrocytosis có trước những thay đổi khổng lồ và phổ biến hơn. Các dấu hiệu thần kinh của thiếu máu nguyên bào khổng lồ bao gồm dấu hiệu trụ sau, sau đó là rối loạn dáng đi, các vấn đề về thị lực, mê sảng và sa sút trí tuệ. Sự hiện diện của chứng mất điều hòa và suy nhược ở bệnh nhân này phân biệt sự thiếu hụt vitamin B-12 với sự thiếu hụt folate.

Thiếu vitamin B-12 nên được điều trị bằng cách tiêm B-12. Mặc dù liều cao dùng đường uống mang lại kết quả tương tự như khi tiêm qua đường tiêm, nhưng sự tuân thủ của bệnh nhân có thể là một vấn đề.

Một bé gái 2 tuổi bị tiêu chảy dai dẳng và thay đổi da xung quanh bao gồm các mảng ban đỏ có ranh giới rõ nét (hình minh họa). Mẹ của bé cũng lưu ý rằng tóc của đứa trẻ đang rụng. Trẻ được 5 tháng tuổi cai sữa mẹ thành công. Anh chị của cô ấy cũng mắc chứng bệnh tương tự lúc 3 tuổi.

Đứa trẻ này bị viêm da đầu tiên (acrodermatitis enteropathica), một bệnh rối loạn chuyển hóa lặn trên autosomal gây thiếu kẽm và có đặc điểm là viêm da quanh da và quanh miệng, rụng tóc và tiêu chảy. Trong rối loạn này, sữa mẹ thường cung cấp đủ kẽm sinh học sẵn có ở trẻ sơ sinh cho đến khoảng 4-6 tháng tuổi, sau đó phải dùng thức ăn bổ sung để cung cấp thêm kẽm. Đo mức kẽm trong sữa mẹ có thể phân biệt giữa thiếu hụt sơ cấp và thiếu hụt mắc phải. Nồng độ phosphatase kiềm trong huyết thanh giảm có thể cho thấy sự thiếu hụt kẽm khi có mức kẽm huyết thanh bình thường.

Hạ mỡ máu ở người lớn thường do chế độ ăn uống thiếu chất. Các nguyên nhân phổ biến khác bao gồm kém hấp thu, phẫu thuật béo phì, tiêu chảy, bệnh gan / thận mãn tính, bệnh hồng cầu hình liềm, tiểu đường và ung thư.

Viêm môi góc (cheilosis hoặc viêm miệng góc) là một tổn thương viêm ở khóe miệng (hình minh họa). Trong trường hợp nghiêm trọng, các vết nứt hoặc vết nứt có thể hình thành và chảy máu. Nguyên nhân phổ biến của viêm môi bao gồm thiếu vitamin B-2 (riboflavin), thiếu máu do thiếu sắt, chán ăn tâm thần hoặc ăn vô độ, hội chứng Plummer-Vinson, thời tiết (môi nứt nẻ), nhiễm trùng (thường là nấm) và thuốc làm khô da (ví dụ: isotretinoin ).

Tình trạng thiếu hụt vitamin B-2 rất hiếm ở Hoa Kỳ, do chế độ ăn uống bổ sung nhiều loại thực phẩm; khi nó phát sinh, nó thường là sự hiện diện của sự thiếu hụt vitamin B khác. Nó thường được quản lý bằng cách uống vitamin B-2. Các nguồn phổ biến của loại vitamin này trong chế độ ăn phương Tây bao gồm yến mạch và ngũ cốc ăn sáng, sữa chua, sữa, ngao, nấm, hạnh nhân và trứng.

Sự thiếu hụt vi chất đồng, mặc dù hiếm gặp, có thể phát sinh kết hợp với sự thiếu hụt dinh dưỡng khác và có thể gặp ở những bệnh nhân có tiền sử phẫu thuật cắt bỏ dạ dày từ xa hoặc rối loạn hấp thu kém. Các đặc điểm lâm sàng của thiếu đồng bao gồm tóc mỏng manh, hình thành bất thường; sắc tố da; thiếu máu; bệnh lý tủy xương; gan lách to; và loãng xương. Các biểu hiện thần kinh có thể giống với biểu hiện thiếu vitamin B-12 (cobalamin).

Bệnh râu ria mép (như ở trẻ sơ sinh ở trên) là một chứng rối loạn lặn liên kết X hiếm gặp xảy ra khi protein vận chuyển trung gian hấp thu đồng từ ruột bị đột biến; nó dẫn đến tình trạng thiếu đồng nghiêm trọng biểu hiện sớm ở giai đoạn sơ sinh.

Một đứa trẻ đến gặp bác sĩ nhi khoa với biểu hiện da đổi màu hơi vàng. Sự đổi màu có thể nhìn thấy rõ hơn trên mũi dưới ánh sáng nhân tạo (được hiển thị) và trên lòng bàn tay nhưng không có màng cứng và màng nhầy.

Tình trạng nào sau đây được biết là nguyên nhân gây ra bệnh cảnh lâm sàng trên?

A. Suy giáp

B. Ăn nhiều cà rốt

C. Đái tháo đường

D. Bệnh gan

E. Tất cả những điều trên

Trả lời: E. Tất cả những điều trên.

Carotenemia (trái) và carotenoderma là kết quả của sự lắng đọng beta carotene, một loại vitamin A từ các nguồn thực vật, trong lớp sừng hòa tan trong chất béo. Sự đổi màu hơi vàng của da lần đầu tiên được quan sát thấy trên mũi, nếp gấp mũi, lòng bàn tay, lòng bàn chân và sau đó, cuối cùng, toàn bộ cơ thể; tuy nhiên, màng cứng và niêm mạc màng ngăn, phân biệt tình trạng này với bệnh vàng da.

Carotenemia đặc biệt phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi ăn nhiều rau nấu chín (đặc biệt là cà rốt và khoai lang). Các nguyên nhân khác, ít phổ biến hơn bao gồm đái tháo đường, suy giáp, chán ăn tâm thần và các bệnh về gan, do giảm chuyển đổi beta carotene thành retinol. Carotenemia là một tình trạng lành tính, và việc loại bỏ các thực phẩm giàu carotene sẽ làm cho màu vàng dần dần biến mất (bên phải). Provitamin A không được kiểm soát chặt chẽ và rất ít có khả năng gây ngộ độc vitamin A.

Tài liệu tham khảo:

1. de Onis M, Monteiro C, Akre J, Glugston G. The worldwide magnitude of protein-energy malnutrition: an overview from the WHO Global Database on Child Growth. Bull World Health Organ. 1993;71:703-12. PMID: 8313488
2. Yoshida H, Tsuji K, Sakata T, Nakagawa A, Morita S. Clinical study of tongue pain. Serum zinc, vitamin B12, folic acid, and copper concentrations, and systemic disease. Br J Oral Maxillofac Surg. 2010;48:469-72. PMID: 19735964
3. Powers JM, Buchanan GR. Iron deficiency anemia in toddlers to teens: How to manage when prevention fails. Contemp Pediatr. 2014;31(5):12.
4. Williams ME. Examining the fingernails when evaluating presenting symptoms in elderly patients. Medscape. Available at: http://www.medscape.com/viewarticle/712251. November 23, 2009; Accessed: May 18, 2021.
5. Hegyi V, Schwartz RA. Dermatologic manifestations of pellagra. Medscape Drugs & Diseases. Available at: http://emedicine.medscape.com/article/1095845-overview. February 26, 2018; Accessed: May 18, 2021.
6. Goebel L, July M. Scurvy. Medscape Drugs & Diseases. Available at: http://emedicine.medscape.com/article/125350-overview. October 24, 2017; Accessed: May 18, 2021.
7. Office of Dietary Supplements. Vitamin C: fact sheet for health professionals. National Institutes of Health. Available at: http://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminC-HealthProfessional. March 26, 2021; Accessed: May 18, 2021.
8. Nagalla S. Megaloblastic anemia. Medscape Drugs & Diseases. Available at: http://emedicine.medscape.com/article/204066-overview. February 8, 2019; Accessed: May 18, 2021.
9. Coffey-Vega K, Gentili A, Vohra M, Chen DKH. Folic acid deficiency. Medscape Drugs & Diseases. Available at: http://emedicine.medscape.com/article/200184-overview. November 3, 2020; Accessed: May 18, 2021.
10. Office of Dietary Supplements. Vitamin B12: fact sheet for health professionals. National Institutes of Health. Available at: https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB12-HealthProfessional/. April 6, 2021; Accessed: May 18, 2021.
11. Singh NN, Thomas FP, Diamond AL. Vitamin B-12 associated neurological diseases. Medscape Drugs & Diseases. Available at: http://emedicine.medscape.com/article/1152670-overview. October 22, 2018; Accessed: May 18, 2021.
12. Subramanian KNS, Pichard DC, Barton AM, Montazami S. Pediatric acrodermatitis enteropathica. Medscape Drugs & Diseases. Available at: http://emedicine.medscape.com/article/912075-overview. September 5, 2019; Accessed: May 18, 2021.
13. Office of Dietary Supplements. Zinc: fact sheet for health professionals. National Institutes of Health. Available at: https://ods.od.nih.gov/factsheets/Zinc-HealthProfessional/. March 26, 2021; Accessed: May 18, 2021.
14. Office of Dietary Supplements. Riboflavin: fact sheet for health professionals. National Institutes of Health. Available at: https://ods.od.nih.gov/factsheets/Riboflavin-HealthProfessional/. March 26, 2021; Accessed: May 18, 2021.
15. Angular cheilitis—symptoms, causes, treatment, contagious, pictures. Healthh.com. Available at: http://healthh.com/angular-cheilitis/. May 26, 2014; Accessed: May 18, 2021.
16. Singh Gill R. Riboflavin deficiency. Medscape Drugs & Diseases. Available at: http://emedicine.medscape.com/article/125193-overview. August 9, 2016; Accessed: May 18, 2021.
17. Johnson LE. Copper deficiency. Merck Manual Professional Version. Available at: http://www.merckmanuals.com/professional/nutritional-disorders/mineral-deficiency-and-toxicity/copper. May 2020; Accessed: May 18, 2021.
18. Danks DM. Copper deficiency in humans. Annu Rev Nutr. 1988;8:235-57. PMID: 3060166
19. Halfdanarson TR, Kumar N, Li CY, Phyliky RL, Hogan WJ. Hematological manifestations of copper deficiency: a retrospective review. Eur J Haematol. 2008 Jun;80(6):523-31. PMID: 18284630
20. Tan JC, Burns DL, Jones HR. Severe ataxia, myelopathy, and peripheral neuropathy due to acquired copper deficiency in a patient with history of gastrectomy. JPEN J Parenter Enteral Nutr. 2006 Sep-Oct;30(5):446-50. PMID: 16931615
21. Chang CH. Menkes disease. Medscape Drugs & Diseases. Available at: http://emedicine.medscape.com/article/1180460-overview. December 10, 2019; Accessed: May 18, 2021.
22. Schwartz RA, Grzybowski J. Carotenemia. Medscape Drugs & Diseases. Available at: http://emedicine.medscape.com/article/1104368-overview. March 26, 2021; Accessed: May 18, 2021.

Image Sources

1. Slide 1: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Glossite.jpg. Accessed: May 18, 2021.
2. Slide 2: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Anemia.JPG?fastcci_from=27363912&c1=27363912&d1=15&s=200&a=list. Accessed: May 18, 2021.
3. Slide 3: http://emedicine.medscape.com/article/1096183-overview. Image gallery: figure 7.
4. Slide 4: http://cnx.org/contents/PT3LLo6Y@3/Images-of-Memorable-Cases-Case. Accessed: May 18, 2021.
5. Slide 5: http://emedicine.medscape.com/article/125350-overview. Image gallery: figure 2.
6. Slide 6: https://phil.cdc.gov/Details.aspx?pid=6238. Accessed: May 18, 2021.
7. Slide 7: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4086578/figure/F2a/. Accessed: May 18, 2021.
8. Slide 8: https://phil.cdc.gov/Details.aspx?pid=6239. Accessed: May 18, 2021.
9. Slide 9: http://emedicine.medscape.com/article/1152670-overview. Image gallery: figure 3.
10. Slide 10: http://emedicine.medscape.com/article/200184-overview. Image gallery: figure 5.
11. Slide 11: http://emedicine.medscape.com/article/912075-overview. Image gallery: figure 1.
12. Slide 12: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Angular_cheilitis1.jpg. Accessed: May 19, 2021.
13. Slide 13: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2559824/figure/F1/. Accessed: May 18, 2021.
14. Slides 14: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Carotenoderma_Nose.jpg. Accessed: May 18, 2021.
15. Slide 15: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CarotenemiaBefore_After.jpg. Accessed: May 18, 2021.

Nguồn: Cutaneous and Mucosal Clues to Nutritional Deficiencies

Bài viết được dịch thuật và biên tập bởi CLB Nội tiết trẻ trên DEMACVN.COM – Vui lòng không reup khi chưa được sự cho phép!

Người dịch: thaongan2509